H οδηγία 2003/88/ΕΚ1 όχι μόνο δεν έχει αντεργατικό χαρακτήρα αλλά καθορίζει ελάχιστες απαιτήσεις για την προστασία της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων, προβλέποντας μεταξύ άλλων όριο για τον χρόνο εργασίας (όχι περισσότερες από 48 ώρες εβδομαδιαίως κατά μέσο όρο, συμπεριλαμβανομένων των υπερωριών), ελάχιστη ημερήσια και εβδομαδιαία ανάπαυση (τουλάχιστον 11 συνεχόμενες ώρες ημερήσιας ανάπαυσης και 35 ώρες αδιάλειπτης εβδομαδιαίας ανάπαυσης), ετήσια άδεια μετ’ αποδοχών (τουλάχιστον 4 εβδομάδες ετησίως) και επιπλέον προστασία για όσους εργάζονται τη νύχτα. Σύμφωνα με την οδηγία επιτρέπεται η εργάσιμη μέρα 13 ωρών μόνο εφόσον τηρείται η μέση μέγιστη εβδομαδιαία διάρκεια εργασίας των 48 ωρών κατά την περίοδο αναφοράς των τεσσάρων μηνών.
Τα κράτη μέλη μπορούν, βάσει της εθνικής τους νομοθεσίας ή βάσει συλλογικών συμβάσεων, να παρεκκλίνουν από ορισμένες απαιτήσεις της οδηγίας για συγκεκριμένες δραστηριότητες2 ή, βάσει συλλογικών συμβάσεων, για οποιαδήποτε δραστηριότητα. Ωστόσο, οι εργαζόμενοι τους οποίους αφορούν αυτές οι παρεκκλίσεις πρέπει να λαμβάνουν ισοδύναμες περιόδους αντισταθμιστικής ανάπαυσης ή, κατ’ εξαίρεση, άλλη κατάλληλη προστασία.
Δεδομένου ότι η οδηγία 2003/88/ΕΚ δεν εναρμονίζει τις νομοθεσίες των κρατών μελών, δεν τα εμποδίζει να εφαρμόζουν εθνικές διατάξεις ή να επιτρέπουν την εφαρμογή ευνοϊκότερων συλλογικών συμβάσεων για την προστασία των εργαζομένων3.
Η Επιτροπή προάγει τον κοινωνικό διάλογο σύμφωνα με τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης4. Το σύμφωνο για τον κοινωνικό διάλογο5, της 5ης Μαρτίου 2025, επιβεβαίωσε εκ νέου τη σημασία του κοινωνικού διαλόγου στην ΕΕ. Ωστόσο, η λειτουργία του εθνικού κοινωνικού διαλόγου, συμπεριλαμβανομένου του πλαισίου συλλογικών διαπραγματεύσεων, εμπίπτει στην αρμοδιότητα κάθε κράτους μέλους. Με τη σύσταση για την ενίσχυση του κοινωνικού διαλόγου στην ΕΕ6 τα κράτη μέλη καλούνται να διασφαλίσουν ευνοϊκό περιβάλλον για τον κοινωνικό διάλογο, να καταστήσουν δυνατή τη διεξαγωγή συλλογικών διαπραγματεύσεων σε όλα τα κατάλληλα επίπεδα και να προωθήσουν μεγαλύτερη κάλυψη από συλλογικές διαπραγματεύσεις.
